W naszej szkole realizowany jest projekt „BYĆ JAK IGNACY”!
22 stycznia 2013 r. Integracyjna Szkoła Podstawowa Nr 12 w Jaśle przyjęła imię Ignacego Łukasiewicza – związanego z naszym regionem wielkiego naukowca, wynalazcy i społecznika. Społeczność uczniowska stara się kroczyć drogą wyznaczoną przez ideały Patrona, dlatego też w szkole podejmowanych jest wiele działań i akcji promujących wartość nauki. W roku szkolnym 2016/17 Integracyjna Szkoła Podstawowa Nr 12 w Jaśle przystąpiła do ogólnopolskiego konkursu o tytuł Naukowej Szkoły Ignacego Łukasiewicza zorganizowanego w ramach projektu „Być jak Ignacy”. W szkole powstało koło naukowe zrzeszające uczniów klasy IVa i IVb. Opiekunem koła jest pani Agnieszka Bosak. Podczas realizowanych zajęć i przedsięwzięć członkowie koła będą mogli zapoznać się z dziełami wybitnych polskich wynalazców oraz przeżyć własne fascynujące przygody związane z przeprowadzaniem eksperymentów i projektowaniem wynalazków, co pozwoli im przekonać się, jak bardzo atrakcyjna i pasjonująca może być nauka. Więcej informacji o realizowanym projekcie znaleźć można na stronie bycjakignacy.pl.
Zadanie nr 1
Czy mogę „być jak Ignacy”?
Działalność naukowo – badawcza koła biorącego udział w realizacji projektu „Być jak Ignacy” zainaugurowana została 14 XII 2016 r. Tego dnia uczniowie klasy IVa i IVb spotkali się w auli szkolnej z koordynatorem projektu, by zapoznać się z podstawowymi założeniami popularyzującej naukę akcji Fundacji PGNiG i zasadami konkursu o tytuł Naukowej Szkoły Ignacego Łukasiewicza oraz omówić zadania przewidziane do realizacji w najbliższym czasie . Nie sposób jednak „być jak Ignacy” bez dogłębnego zapoznania się z życiem i działalnością Patrona naszej szkoły. Przekazania dzieciom faktów i ciekawostek związanych z życiową misją Łukasiewicza podjął się nauczyciel historii pan Wiesław Hap. Dzięki przygotowanej przez niego prezentacji multimedialnej członkowie koła naukowego poznali różnorodne aspekty działalności Patrona ze szczególnym uwzględnieniem inicjatyw podejmowanych przez niego na rzecz rozwoju naszego miasta. Uczniowie przekonali się, że „piękny jest rozum ludzki i niezwyciężony”, a szlakiem wiedzy przetartym przez Ignacego Łukasiewicza podążać mogą wszyscy pasjonaci nauki - dociekliwi, ambitni, kreatywni, wytrwali i bardzo pracowici.
Zadanie nr 2
Nasze eksperymenty
W ramach realizacji części praktycznej Scenariusza zajęć koła edukacyjnego „Być jak Ignacy” uczniowie klasy IV a i IV b przygotowali i przeprowadzili kilka prostych doświadczeń. Najpierw zapoznali się z budową lampy naftowej. Samodzielnie rozpalili lampę, mogli też przy tej okazji sprawdzić, w jaki sposób reguluje się wielkość płomienia. Następnie członkowie koła zostali zapoznani przez opiekuna z zasadami obowiązującymi podczas przeprowadzania doświadczeń. Otrzymali scenariusze doświadczeń oraz karty doświadczeń. Opiekun wyjaśnił uczestnikom zajęć znaczenie kluczowych pojęć takich jak: problem badawczy, hipoteza, próba kontrolna, próba badawcza, obserwacje, wnioski. Omówiony został również sposób wypełniania kart doświadczeń. Po instruktażowej części wstępnej uczniowie przystąpili do samodzielnego wykonywania prostych doświadczeń naukowych.
Doświadczenie nr 1 polegało na wykonaniu lampy naftowej i lampy olejowej (próby badawcze) oraz lampy bez paliwa (próba kontrolna). Dzieci samodzielnie sformułowały problem badawczy, hipotezę, a także wskazały próby kontrolne i badawczą, uzupełniając karty doświadczeń. Ze słoiczków i papierowego ręcznika uczniowie wykonali trzy lampy, po czym zapalili je wszystkie, obserwując, w jaki sposób one płoną. Po wykonaniu tego zadania dzieci omówiły swoje spostrzeżenia oraz sformułowały i zapisały wnioski z eksperymentu. Kolejnym zadaniem było wykonanie doświadczenia „Wulkan sodowy” z wykorzystaniem wody, octu i sody. W tym przypadku uczniowie również formułowali problem badawczy, hipotezę, nazywali próby kontrolną i badawczą, wyciągali wnioski. Na koniec zajęć dzieci eksperymentowały z erupcją wulkanu, używając innych materiałów niż w scenariuszu i jednocześnie obserwując, który czynnik powoduje większą erupcję.
Poniżej przedstawiamy zdjęcia dokumentujące realizację doświadczeń przez członków koła „Być jak Ignacy”.
Tu kliknij, żeby włączyć pokaz slajdów
Zadanie nr 3
Destylacja ropy naftowej
Na kolejnym spotkaniu koła edukacyjnego „Być jak Ignacy” uczniowie klasy IV a i IV b zajmowali się zagadnieniami związanym z destylacją ropy naftowej. Najpierw zapoznali się z frakcjami ropy. Następnie obejrzeli kolumnę refrakcyjną, w której zachodzi kaskadowy wielopoziomowy proces destylacji frakcyjnej, zwany rektyfikacją. Po wzajemnej wymianie spostrzeżeń przyszła pora na wykonanie doświadczeń. Pierwsze z nich, „Tęcza w probówce”, wymagało przygotowania 3 kubków z wodą. Do każdego kubka dodano barwnik innego koloru oraz pewną ilość cukru, różną w każdym pojemniczku. Następnie uczniowie delikatnie przelali wodę, od najgęstszej /niebieskiej/ poczynając a na najrzadszej/czerwonej/ kończąc. W efekcie w probówce powstała tęcza. Doświadczenie stało się inspiracją do rozmowy na temat konsekwencji różnic w gęstości cieczy. Do kolejnego doświadczenia uczniom potrzebna była kolumna refrakcyjna. Wlewając do niej w odpowiedniej kolejności ciecze o różnych gęstościach, uczestnicy zajęć mogli przekonać się, jak działa kolumna destylacyjna Łukasiewicza. Przy wykonywaniu powyższych eksperymentów uczniowie za każdym razem stawiali hipotezę, formułowali problem badawczy, wykonywali próbę kontrolną i badawczą oraz uczyli się wyciągać wnioski z obserwacji.
Tu kliknij, żeby włączyć pokaz slajdów
Zadanie nr 4
Ciecze o różnych gęstościach
Kolejne spotkanie koła edukacyjnego ‘Być jak Ignacy” odbyło się 10 lutego 2017 r. Przeprowadzono na nim kilka eksperymentów z cieczami o różnych gęstościach. Pierwszy z nich nosił nazwę „Pływająca kula oleju. ” Uczniowie przygotowali trzy ciecze o różnych gęstościach - wodę, olej i denaturat. Woda, najgęstsza z cieczy, została wlana na dno szklanego naczynia, następnie wlano denaturat – najrzadszy z cieczy. Między warstwę wody i denaturatu delikatnie pipetą dzieci wlały trochę oleju, którego gęstość jest mniejsza od gęstości wody, a większa od gęstości denaturatu. W ten sposób między dwiema warstwami zawisła kula oleju.
Do wykonania następnego doświadczenia potrzebne były uczniom woda oraz olej. Dla lepszego efektu wodę zabarwiono tuszem. Do jednego naczynia uczniowie wlali olej, a do drugiego zabarwioną wodę. Naczynie z olejem postawili na stole. Naczynie z wodą przykryli nieprzemakalnym papierem, odwrócili do góry dnem i ustawili na naczyniu z wodą. Delikatnie wyciągnęli papier, obserwując jednocześnie zachowanie cieczy.
Inną ciekawą propozycją był eksperyment „Kolorowe tańczące kropelki”. Na dno przezroczystego naczynia dzieci wsypały sodę, potem wlały olej. Zakraplaczem wpuściły do naczynia krople octu. Ocet ma większą gęstość niż olej, dlatego krople octu opadły na dno, gdzie osadziły się na powierzchni sody. Właśnie tam zaszła reakcja. W wyniku połączenia octu (kwasu) i sody ( zasady) nastąpiło wytworzenie się gazu - dwutlenku węgla, który otoczył kropelki octu. Dzięki temu stały się one lżejsze i uniosły się do góry. Gdy kropelki wypłynęły na powierzchnię, gaz się ulotnił, a cięższe krople z powrotem opadły na dno i reakcja ponownie zaczęła zachodzić.
Tu kliknij, żeby włączyć pokaz slajdów
Zadanie nr 5
Nie tylko wodne eksperymenty
Podczas spotkania koła edukacyjnego w dn. 17 II 2017 r. młodzi badacze zastanawiali się, czy woda może płynąć do góry. Do sprawdzenia, czy jest to możliwe, potrzebowali szklanki, talerza, świeczki, zapałek, atramentu do zabarwienia wody). Na środku talerza umieścili świeczkę, zapalili ją, a na talerz nalali wodę zabarwioną atramentem. Następnie nakryli świeczkę szklanką. Po chwili świeczka zgasła, a woda zaczęła unosić się do góry. Uczniowie doszli do wniosku, że aby świeczka się paliła, potrzebny jest tlen. Gdyby pod kloszem nie było powietrza (w skład którego wchodzi m.in. tlen), to świeczka by zgasła. Świeczka pali się tak długo, jak długo w powietrzu pod kolbą znajduje się tlen.Gdy tlenu zabraknie (tlen jako składnik powietrza, zostaje zużyty w procesie spalania), to świeczka gaśnie, a woda z naczynia zostaje „wciągnięta” pod kolbę. Dzieje się tak, ponieważ gdy świeczka zgaśnie, to ciśnienie powietrza pod kolbą obniża się i wytwarza się podciśnienie. Większe ciśnienie atmosferyczne powoduje, że woda zostaje „wciągnięta” do kolby. Drugim powodem zaistnienia opisanego zjawiska jest rozszerzalność powietrza pod wpływem temperatury. Paląca się świeczka podgrzewa powietrze, powodując tym samym wzrost ciśnienia wewnątrz kolby. Na zewnątrz ciśnienie powietrza jest mniejsze, więc część powietrza wydostaje się ze środka. Kiedy świeczka gaśnie powietrze wewnątrz ochładza się, co prowadzi do zmniejszenia ciśnienia i wciągnięcia wody do kolby.
Innym problemem, którym zajęli się młodzi naśladowcy Łukasiewicza, było poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: Dlaczego kartka papieru nie odpada od szklanki z wodą odwróconej do góry dnem? Do zgłębienia tego zagadnienia potrzebowali szklanki, wody, kartki papieru. Szklankę napełnili wodą i przykryli ją kartką papieru. Podtrzymując kartkę ręką, odwrócili szklankę do góry dnem. Zauważyli, że woda nie wylewa się i papier nie odpada, nawet gdy potrząsamy kartką, gdyż tuż po odwróceniu szklanki na kartkę papieru działają trzy siły: "od dołu" siła ciśnienia atmosferycznego, "z góry" siła ciśnienia powietrza w szklance (początkowo równa sile ciśnienia atmosferycznego) i siła nacisku wody. Siły pochodzące od ciśnienia atmosferycznego i powietrza w szklance się równoważą. Siła "z góry" jest więc większa niż "od dołu" i woda wraz z kartką zaczynają opadać. Trwa to bardzo krótko. W tym czasie ze szklanki wylewa się trochę wody i spływa w dół po kartce papieru (dokładnie dzieje się to podczas odwracania szklanki). Wody ubywa ze szklanki, wobec tego powietrze w szklance zwiększa swoją objętość i ciśnienie wywierane przez to powietrze maleje. Jeśli ten spadek ciśnienia jest większy niż ciśnienie wywołane przez słup wody (ciśnienie hydrostatyczne), to siła parcia powietrza od dołu dociska kartkę do szklanki i woda od tego momentu już się nie wylewa.
W podobny sposób dzieci wyjaśniły, dlaczego woda nie wylewa się przez gazę i dlaczego piłeczka nie odpada od butelki napełnionej wodą i odwróconej do góry dnem.
Podczas tego spotkania dzieci sprawdzały również, czy można ogrzać wodę w balonie lub woreczku śniadaniowym. Balon lub woreczek napełniony wodą podgrzewały w płomieniu palnika, obserwując, że mimo długiego ogrzewania balon nie przepala się. Powodem tego jest duże ciepło właściwe wody (tzn. woda potrzebuje dużo ciepła, aby się ogrzać) ,dlatego bardzo szybko odbiera od balonu ciepło.
Ponadto uczniowie wycięli z papieru kwiaty, płatki zagięli i położyli kwiatki na wodzie. Po chwili mogli zaobserwować, jak kwiaty rozkwitają. Papier składa się głównie z włókien roślinnych, w których znajdują się kapilary. Kapilary są to cieniutkie rurki, dzięki którym w roślinach woda może być transportowana nawet na wysokość 10 metrów. Po włożeniu papieru do wody, wskutek sił działających w kapilarach na cząsteczki wody, papier pęcznieje. To dzięki temu zjawisku lilie rozkwitają tak, jak zwiędnięte kwiaty po włożeniu do wody.
Ostatnim zagadnieniem badanym tego dnia było zjawisko konwekcji. Do eksperymentu wykorzystano: słoiczki szklane, ciepłą wodę zabarwioną na czerwono i zimną zabarwioną na niebiesko oraz folię. Uczniowie napełnili kilka słoiczków wodą ciepłą, a kilka zimną. Na słoiczek z zimną wodą położyli odwrócony do góry dnem słoiczek z ciepłą wodą. Przekręcając słoiczek do góry dnem, zabezpieczyli go folią. Zauważyli, że woda w słoiczkach nie miesza się. Ciepła woda jest lżejsza, ma mniejszą gęstość, dlatego pozostaje u góry tak długo aż temperatury w obydwu słoiczkach nie zrównają się. Następnie powtórzono doświadczenie, umieszczając ciepłą wodę na dole, a zimną na górze. Obserwujemy, że kolory bardzo szybko mieszają się. Ciepła woda o mniejszej gęstości unosi się do góry, zimna –gęstsza- opada na dół, dlatego kolory bardzo szybko się mieszają.
Tu kliknij, żeby włączyć pokaz slajdów
Zadanie nr 6
Badanie odczynu pH cieczy i inne ciekawe eksperymenty
Następne spotkanie młodych naukowców miało miejsce 3 marca 2017r. Poświęcono je badaniu odczynu pH cieczy . Uczniowie dowiedzieli się, że wywar z czerwonej kapusty, oranż metylowy, błękit tymolowy, lakmus oraz fenyloftaleina to najpopularniejsze wskaźniki pH, czyli związki chemiczne, których barwa zmienia się zależnie od pH środowiska, w którym się znajdują. Zależność barwy od odczynu prezentuje się następująco: odczyn kwaśny – barwa czerwona, odczyn obojętny – barwa fioletowa, odczyn słabo zasadowy – barwa zielona, odczyn silnie zasadowy – barwa żółta. W szklanych naczyniach uczniowie przygotowali różne ciecze i wodne roztwory substancji takich jak: Kret (środek do udrażniania rur), soda, proszek do pieczenia, proszek do prania, woda destylowana, woda gazowana, Cif, ocet, coca- cola. Do każdego naczynia wlali wywar z czerwonej kapusty. Obserwowali zabarwienie, a następnie, kierując się barwą zawartości naczyń, ułożyli je od kwaśnego do silnie zasadowego.
Do kolejnego doświadczenia dzieci użyły cukru, Kreta (środek do udrażniania rur), nadmanganianu potasu, kolby i zlewki. Do kolby wlały wodę, rozpuściły w niej wodorotlenek sodu lub „Kreta” (około 1g NaOH i 100g wody), następnie wsypały kilka kryształków nadmanganianu potasu i mieszały zawartość naczynia. W zlewce przygotowały roztwór cukru / 1 łyżeczka na 50g wody/ i wlały go do kolby. Uczniowie mogli zaobserwować, jak zawartość naczynia zmienia barwę z fioletoworóżowej na granatową, następnie na zieloną, żółtą i żółtopomarańczową. Kolory zmieniały się jak u prawdziwego kameleona. Na koniec zajęć uczniowie przeprowadzali eksperymenty na pętli śmierci.
Wycieczka Bóbrka – Krosno
19 kwietnia br. uczniowie klasy 4a i 4b oraz troje uczniów 5a wyjechało na wycieczkę przyrodniczą Bóbrka-Krosno. Wycieczka była częścią projektu „Być jak Ignacy”, w którym brali udział młodzi naukowcy z klas czwartych.
……czytaj dalej……
